Malo je ručnih satova u istoriji horologije koji su stekli takav kultni status kao Omega Speedmaster Professional. Poznat i kao "Moonwatch", ovaj sat nije samo remek-delo inženjeringa, on je postao simbol ljudske težnje za istraživanjem svemira, tačnosti, pouzdanosti i beskompromisne izdržljivosti.
Posebnu slavu stekao je model poznat kao First Watch Worn on the Moon, kada ga je na ruci nosio astronaut Baz Oldrin tokom misije Apollo 11 1969. godine.
Tokom ranih 1960-ih, NASA je pokrenula potragu za ručnim časovnikom koji će izdržati ekstremne uslove svemirskih misija. Nakon rigoroznog testiranja koje je uključivalo visoke temperature, vibracije, vakuum, udarce i zračenje, samo Omega Speedmaster je uspešno prošao sve testove.
U martu 1965. godine, NASA je zvanično sertifikovala Speedmaster kao jedini sat pogodan za sve svoje "manned space missions", to jest svemirskemisije sa ljudskom posadom. Ovde je važno je istaći da Omega u tom trenutku nije bila sponzorisana od strane NASA-e. Izbor ovog sata je bio isključivo na osnovu objektivnih performansi, što mu i danas daje posebnu vrednost.
"First Watch Worn on the Moon"
Dana 20. jula 1969. godine, tokom istorijskog "malog koraka za čoveka", astronaut Nil Armstrong postao je prvi čovek koji je poneo ovaj ručni sat na površinu Meseca. Od tada ovaj sat nosi ponosnu oznaku: "Flight-Qualified by NASA for All Manned Space Missions – The First Watch Worn on the Moon".
Tehničke karakteristike
Karakteristike modela koji je nošen na Mesecu (ref. ST105.012 i ST145.012) uključuju:
Mehanizam: Omega Caliber 321 (ručnog navijanja, kolumna točka hronograf)
Kućište: Čelik, prečnika 42mm
Staklo: Hesalit (akrilno staklo, izuzetno otporno na lomljenje)
Otpornost na vodu: Minimalna, jer je sat primarno prilagođen vakuumu svemira, a ne nošenja u vodi.
Funkcije: Hronograf sa centralnom sekundarom i podbrojčanicima za 30 minuta i 12 sati, mala sekunda.
Narukvica: Čelična ili NASA "Velcro" traka za nošenje preko skafandera
Zanimljivo je napomenuti da su zbog sigurnosti astronauata korišćena plastična (hesalit) stakla umesto safirnih, jer u slučaju udara safirno staklo može pući na oštre delove, dok hesalit samo puca bez opasnih fragmentacija.
Evolucija kalibara:
1. Caliber 321 (1957–1968)
Originalni mehanizam Speedmaster-a, ručnog navijanja, baziran na Lemania 2310 osnovi.
Poznat po svom kolumnom točku koji obezbeđuje vrhunski osećaj pritiska na hronograf pusher-e i izuzetnu dugotrajnost.
2. Caliber 861 (1968–1996)
Kako bi unapredila robusnost i olakšala proizvodnju, Omega uvodi Caliber 861 1968. godine. Mehanizam ručnog navijanja, zasnovan na Lemania 1873. Umesto kolumnog točka koristi cam-switch (mehaničku polugu) za kontrolu hronografa, što je pojednostavilo konstrukciju i poboljšalo otpornost. Veća frekvencija: 21.600 vibracija na sat (u poređenju sa 18.000 kod 321), što je omogućilo veću preciznost. Modeli Apollo misija nakon 1969. (kao Apollo 13, 14, 15 itd.) već su koristili Speedmaster-e sa ovim kalibrom.
3. Caliber 1861 (1996–2021)
Modernizovana verzija kalibra 861:
Poboljšani materijali (npr. delimična upotreba rodijuma za bolju otpornost na koroziju). I dalje zadržava istu osnovnu strukturu i arhitekturu. Postaje standard za sve "Moonwatch" modele do 2021. godine. Ovaj mehanizam se nalazi u većini savremenih "Moonwatch" primeraka koje kolekcionari danas traže.
4. Caliber 3861 (2021–danas)
Najnovija generacija pokreta: Ručno navijanje. Ugrađen Co-Axial escapement (koaksijalni izlazni sklop) za smanjeno trenje i veću dugotrajnost. Master Chronometer sertifikat – otpornost na magnetna polja do 15.000 Gaussa. Vrhunska preciznost i izdržljivost uz zadržavanje autentičnog duha Moonwatch-a. 3861 je omogućio da Speedmaster po prvi put kombinuje istorijski dizajn sa najnovijim horološkim tehnologijama, učvršćujući svoju poziciju kao sat koji nosi prošlost – ali je spreman za budućnost.
Zanimljivosti i simbolika
Caliber 321 je 2019. godine ponovo oživljen, zahvaljujući Omeginoj "Caliber 321 Workshop" inicijativi.
Astronauti misije Apollo 13, 1970. godine, upisala je Speedmaster u legendu: sat je korišćen za precizno tajmiranje ručnog manevra korekcije kursa koji je spasio posadu. "Silver Snoopy Award" koju je Omega primila od NASA-e za doprinos uspešnom povratku Apollo 13 posade, ostaje jedno od najviših priznanja koje je neka civilna kompanija ikada dobila od NASA-e.
Zaključak
Omega Speedmaster Professional nije samo mehanički sat. On je čuvar jedne od najsvetlijih epizoda u istoriji čovečanstva. Njegova evolucija od kalibra 321 do savremenog 3861 priča priču o tehnološkom napretku, ali i o vernosti originalnom duhu pionirskih svemirskih misija.
Nositi Speedmaster danas znači nositi deo onog sna o zvezdama – sna koji još uvek traje.
Izvori za ovaj tekst:
Omega Official Site: omega.com
Hodinkee: hodinkee.com
NASA Archives: nasa.gov
